Friday, 8 May 2020

COVID19: OSHISHI-IKORONA

COVID19 o ki iguami n'amwu n'a kiatso me vhi ukpe 2019. Evholi Wuhan n'o la Ichaina l'o kpo kiatso la lase, ama neena o she gase ashakasha ku vhi eke-agbo.

N'a ro rami 7 May, 2020; agbo n'e mwu oni iguami e she dose ekeka 3.84 elemi edevholi 187. Agbo n'e dose 269,000 e she ghuloa.

Amie oshishi-ikorona n'a yese ne ki; iba, okofo, oloseme, iyeme n'omwunu ali iwase iwese ali ilele-unu. O kha yemi dose, agbo eghuo e rue i'pneumonia, laa ikpamelami n'e la vhe elemi egbe e vha gue laa gbe akanya onagie.

Ereghe n'ogbo ro mwu oni iguami rami ereghe n'amie oli o ro laa lase o ki ekeke ele eva (ele 2) rami ele igbe ali ene (ele 14).

Photo by Edward Jenner

Agbo e kha chi mama egbe l'oni iguami o r'aa gase ro te ikpami ame n'e te ogbo egbe aa lase ro te imwemi, okofo, itisha iyo ali iyo. Eni ikpami ame e vhaa tese shi akpekpe neni e de shi eke. Ama ogbo o dobe laa mwu oni iguami  o kha r'obo chi asha n'eni ikpami ame e de shi, o ke gue r'oni obo chi alo.

Ede n'a dobe te laa khe egbe aga oni amwu ki;
  1. ikpaboa eregheeghe
  2. ichinokhia n'agbo ninanina agbo n'e moli amie oni oshishi
  3. igueseshi
  4. ir'ode guese isue n'a kha laa tisha
  5. ime r'abo n'a vha kpea ne r'o chi alo
  6. ir'akualo ro guese alo a kha laa lase owa le ninanina agbo n'e moli amie oni iguami  ali ereloku eneize
Abi Akugbe Isokuegbe N'Eke-agbo (World Health Organisation) e mwe; a vha me idano ne n'oni iguami. Tirali ona, ogboogbo e r'egbe khia, e shito shi owa n'e vha moli akanya n'o mwuemi shi atode. Ogbo o kha laa lase o r'akualo shi alo. Ogbo o kha r'obo chi asha, o kpe abo a, laa o r'isanitaiza abo r'o shishi abo a.

EMATA EGBO


oshishi - virus
amwu - infection
iguami n'amwu - infectious disease
eke-agbo - world
akualo - face mask
eneize - the sick
ereloku - caregivers
ekeka - million
amie - symptoms
ikpami-ame - droplets

No comments:

Post a Comment

Describing People

Ọ yaga - s/he is tall Ọ shẹ - s/he is short Ọ khua - s/he is big/fat Ọ gba - s/he is fat Ọ fu - s/he is big Ọ zegbe - he/she is fat Ọ nisẹ -...